سرعت طرح در پروژه راهسازی به چه عواملی وابسته است و چگونه تعیین می شود؟
سرعت طرح چیست؟
سرعت طرح بر اساس تعریف آئین نامه طرح هندسی راه های ایران، نشریه 415، عبارت است از:
سرعتی که برای تعیین حداقل مشخصات هندسی راه (قوس افقی، قوس قائم، شیب و … ) انتخاب می شود.
علاوه بر سرعت طرح، مفاهیم دیگری مرتبط با سرعت می باشند دارای یک سری تفاوت های ریز با یکدیگر هستند.
در کنار مفهوم سرعت طرح ، نشریه 415 به عباراتی همچون سرعت عملکردی و سرعت حرکت اشاره کرده است.
مفاهیم موجود در این مقاله برگرفته از آئین نامه هندسی طرح راه های ایران – نشریه 415 می باشد که می توانید از داخل سایت آن را به صورت رایگان دانلود کنید.
سرعت عملکردی چیست؟
سرعت عملکردی، سرعتی است که در شرایط آزاد ترافیکی، رانندگان وسیله نقلیه این سرعت را انتخاب می کنند و برای هر یک از اجزای مسیر در شرایط آزاد ترافیکی، برابر سرعتی است که 85 درصد از رانندگان، سرعت معادل با آن یا سرعت کمتر را انتخاب می کنند.
سرعت حرکت چیست؟
حاصل تقسیم طول قطعه راه بر مدت زمان مورد نیاز وسیله نقلیه برای پیمودن این قطعه می باشد. (همان فرمول معروف سرعت در فیزیک دوران دبیرستان که V=DeltaX/DeltaT )
متوسط سرعت حرکت:
مجموع فاصله طی شده توسط وسیله نقلیه در قطعه ای از راه تقسیم بر مجموع زمان های حرکت آنها، در طی یک دوره زمانی مشخص
متوسط حرکت مناسب ترین معیار سرعت برای تعیین سطح کیفیت ترافیک (سطح سرویس) و هزینه های کاربران می باشد.
سرعت طرح در پروژه راهسازی چگونه تعیین می شود؟
عوامل مختلفی در انتخاب سرعت طرح برای یک پروژه موثر هستند که هر کدام با توجه به ویژگی ها و انتظاراتی که از پروژه می رود به نوعی می توانند در کم یا زیاد کردن سرعت یک مسیر تاثیر گذار باشند.
♦ وضیعت پستی و بلندی منطقه طرح
♦ عملکرد مسیر
♦ کاربری زمین های مجاور
♦ نکات اقتصادی
♦ انتظار و تمایلات رانندگان
♦ نوع و حجم ترافیک
♦ منظر آرایی مسیر
♦ کاربران مسیر
هر یک از این عوامل چطور بر انتخاب سرعت طرح تاثیر می گذارند؟
نوع زمینی که پروژه ما در آن منطقه قرار دارد در تعیین سرعت طرح موثر است. اگر مسیر ما به صورت کوهستانی باشد، قطعا سرعت طرحی که می توانیم در نظر بگیریم نسبت به منطقه دشتی (هموار) کمتر خواهد بود.
می توانید مقاله «طبقه بندی راه بر اساس پستی و بلندی» را برای تعیین نوع منطقه پروژه خود مطالعه کنید.
دومین فاکتور عملکرد مسیر می باشد که در تعیین سرعت طرح نقش به سزایی دارد. شما با توجه نوع مسیری که طراحی می کنید ، اعم از مسیر بزرگراه ، راه اصلی یا راه فرعی سرعت طرح خود را انتخاب می نمائید. این فاکتور برای مسیر های فرعی با کاهش سرعت همراه خواهد بود.
فاکتور بعدی کاربری زمین های مجاور می باشد.
اگر به مسیرهایی که منتهی به مناطق مسکونی می شود دقت کرده باشید خواهید دید که هنگام ورود به محدوده مناطق مسکونی، تابلوهای راهنما علائم محدودیت سرعت را نمایش می دهند.
این تغییرات کاربری در مجاورت راه ها در مناطق مختلف بر سرعت مسیر پروژه ما تاثیر گذار خواهد بود.
مثال دیگر محدوده های نزدیک مدارس می باشد که سرعت حرکت خودروها به دلیل عبور عابرین کاهش پیدا میکند.
چهارمین عامل نکات اقتصادی می باشد که در تعیین ویژگی های مسیر پروژه بسیار نقش موثری می تواند داشته باشد.
انتظار و تمایل رانندگان پنجمین عامل در خصوص تعیین سرعت طرح می باشد.
مسیرهایی که بافت کویری دارند و در فصول گرم بسیار طاقت فرسا می باشند جزو مسیرهایی هستند که غالب رانندگان علاقه مند به عبور سریع از آن می باشند. در عین حال تمایل رانندگان در مسیرهایی که از مناطق چشم نواز و طبیعی عبور می کند، به سرعت پائین تر می باشد تا بتوانند ضمن عبور از جاده از تماشای مناظر زیبا لذت ببرند.
نوع و حجم ترافیک یک عامل بسیار مهم در تعیین سرعت طرح می باشد.
مسیرهایی که استفاده زیاد دارند و با حجم ترافیک بالا می باشند، برای جلوگیری از ایجاد ترافیک های عظیم و سنگین نیازمند سرعت عبور بالا می باشند.
به همین علت توجه به میزان ترافیک عبوری در تعیین سرعت طرح بسیار حائز اهمیت است.
منظر آرائی نیز به دلیلی که در مورد تمایلات رانندگان عرض کردیم بر تعیین سرعت طرح تاثیر گذار می باشد.
و آخرین مورد کاربران مسیر است که میزان استفاده هر دسته از کاربران با توجه به موقعیت کاربری های مجاور و مبدا و مقصد کاربران در انتخاب سرعت طرح نقش به سزایی دارد. به طور مثال کاربرانی که مسافر هستند و می خواهند از یک شهر عبور کنند و به مقصد خود برسند، تمایل دارند بدور از ترافیک داخل شهر و از دست دادن زمان به موقعیت دلخواه خود برسند. به همین دلیل مسیرهای کمربندی که در پیرامون شهرها ساخته می شوند دارای سرعت طرح بیشتری نسبت به مسیرهای داخل شهری می باشند.
سرعت طرح برای راه های اصلی و فرعی چقدر است؟
سرعت طرح برای راه های اصلی و فرعی بر اساس جدول های 2-4 و 3-4 نشریه 415 به شرح زیر است:
بسته به عواملی که در بالا ذکر شد، سرعت طرح می تواند از 30 تا 130 کیلومتر بر ساعت باشد.
در مناطق کوهستانی و راه های که اهمیت عملکردی کمتری دارند از سرعت های پائین تر استفاده می شود.
نشریه 415 در خصوص سرعت طرح چهار تبصره ذکر کرده است که رعایت آنها در حین طراحی پروژه لازم است.
تبصره های نشریه 415 :
تبصره اول: سرعت طرح انتخابی، در طرح همه اجزای راه و ویژگی های آن باید مورد توجه قرار گیرد.
(این تبصره باید به صورت ویژه برای مواردی که ارتباط مستقیم با سرعت طرح ندارد، مورد توجه قرار گیرد.)
تبصره دوم: سرعت طرح نباید با سرعت عملکردی که زمان بهرهبرداری مورد اندازه قرار میگرد تفاوت قابل ملاحظهای داشته باشد.
تبصره سوم (مهم) : در راه های با طول زیاد تغییر سرعت طرح های انتخابی برای قطعات مختلف راه نباید به صورت ناگهانی صورت بگیرد.
تغییر بتدریج و در طول کافی باشد تا راننده بتواند قبل از رسیدن به قطعه کندتر سرعت خود را بکاهد.
اختلاف سرعت دو قطعه متوالی از یک مسیر نباید بیشتر از 20 کیلومتر در ساعت باشد.
تبصره چهارم: سرعت طرح انتخابی بیشتر از سرعت مجاز می باشد.
(این بند برای شرایطی لحاظ شده که راننده از سرعت مجاز تخلف می کند.)
گام به گام انجام یک پروژه راهسازی در مطلب “مراحل طراحی پروژه راهسازی” نوشته شده است که می توانید با مطالعه آن، یک پروژه راهسازی را از ابتدا تا انتها به تنهایی انجام بدهید.
همچنین در صورت داشتن سفارش انجام پروژه راهسازی می توانید از صفحه «سفارش انجام پروژه راهسازی» با ما در ارتباط باشید.
درباره سعید آقاجانی
یه مهندس چند پتانسیلی که علاقهمند به آموزش و تجربههای جدید هست!
نوشتههای بیشتر از سعید آقاجانی1 Comment
به گفتگوی ما بپیوندید و دیدگاه خود را با ما در میان بگذارید.
سرعتی که در اتوبان مجاز هستیم با سرعت طرح متفاوت هست؟